De vrienden Rudy van der Aar en Mohammed Kechouh fietsten deze winter van Nederland naar Mekka om aandacht te vragen voor duurzaamheid binnen de islam. Zes jaar eerder ontmoetten zij elkaar tijdens een conferentie van Initiatives of Change in het Zwitserse Caux. ´Met onze fietstocht willen we jongeren op een praktische en persoonlijke manier inspireren.' 
 

Een groene bedevaart naar Mekka

Rudy van der Aar (27) en Mohammed Kechouh (28) fietsten afgelopen winter in acht weken van Maassluis naar Mekka op een houten fiets. Het was een tocht vol persoonlijke reflectie, een tijd om ‘met jezelf te praten en te schrijven’. Maar met de reis wilden ze ook aandacht vragen voor duurzaamheid binnen de islam. Onderweg hielden ze kleine en grote acties en duizenden thuisblijvers volgden hun belevenissen via Facebook.

‘Mensen hebben het over islam én duurzaamheid, alsof het twee dingen zijn. Maar het is hetzelfde. Leven volgens de islam is bewust omgaan met je omgeving,’ zegt Kechouh. ‘Met onze fietstocht wilden wij jongeren inspireren hier zelf mee bezig te zijn, op een praktische en persoonlijke manier,’ voegt Van der Aar toe. Kechouh: ‘We willen laten zien dat iedereen verschil kan maken. En dat dat niet vervelend is, maar juist je eigen leven meer betekenis geeft.’

Hun verhaal slaat aan. Terug in Nederland vertellen ze over hun reis in moskeeën, bij verenigingen en in verschillende media. Ook Al Jazeera pikt het onderwerp op. Van der Aar: ‘Het onderwerp duurzaamheid is onderbelicht in de moslimgemeenschap. Maar als we erover vertellen is de reactie van veel moslims is: o ja, dat is eigenlijk wel logisch, ik heb het alleen nog nooit zo gedaan.’

Voor Initiatives of Change Nederland zijn ze na hun terugkomst aan de slag gegaan als projectmedewerker op het snijvlak van duurzaamheid, religie en sociale cohesie. Daarnaast zijn ze gekozen voor de jongerenraad van Staatsbosbeheer en geven ze tuinlessen aan jonge kinderen.
 

Vriendschap

Van der Aar en Kechouh hebben elkaar in 2011 leren kennen in het internationale conferentiecentrum van Initiatives of Change in Caux, Zwitserland. Samen met een veertigtal andere Nederlanders namen ze deel aan de conferentie Learning to be a Peacemaker voor Europese jonge moslims. Deze conferentie was gericht op vredeswerk en dialoog vanuit islamitisch perspectief.

Na de conferentie hebben ze samen vorm gegeven aan de Nederlandse afdeling van dit Europese netwerk van moslimjongeren. Ook zijn ze betrokken bij het initiatief het Groene Huis, dat gericht is op het vergroenen van moskeeën in Den Haag. Doel van het initiatief is dat moskeeën een stimulerende rol gaan spelen binnen de islamitische gemeenschap op het gebied van duurzaamheid.
 

Vooroordelen

Beiden hadden zo hun eigen reden om naar Mekka te fietsen. Kechouh merkte een paar jaar geleden dat hij goed kan reflecteren op de fiets. Zo ontstond de droom voor een lange fietsreis naar Mekka. Van der Aar was drie jaar geleden met het vliegtuig naar Mekka geweest, maar deze manier van reizen stond hem tegen. Hij wilde mentale en fysieke moeite doen, zoals dat volgens hem bij een bedevaart hoort. ‘Als je fietst, zie je zoveel meer dan vanuit het vliegtuig. Je gaat nadenken over de schepping.’

Het bedrijf Cocomat hoort over hun plan en geeft hen twee houten fietsen. Eén nadeel: de fietsen hebben maar twee versnellingen. Maar ze passen zo goed bij hun boodschap van duurzaamheid dat ze dat ongemak op de koop toenemen. Ze krijgen er geen spijt van: onderweg blijken de opvallende fietsen een goede ijsbreker om gesprekjes aan te knopen met de mensen die ze tegen komen.

Eind oktober vertrekken ze en reizen - door sneeuw en regen - via Duitsland, Oost-Europa, de Balkan, Griekenland en Egypte naar Mekka. Twee keer moeten ze toch vliegen: van Griekenland naar Egypte en Egypte naar Jeddah. ‘Maar we gaan bomen planten om onze vlucht te compenseren.’

Ondanks waarschuwingen van Egyptenaren stappen ze het laatste stuk naar Jeddah weer op de fiets. Van der Aar: ‘Toen de politie ons aanhield dacht ik: nu gaan ze ons oppakken. Maar ze waarschuwden ons alleen dat het niet veilig was. Eenmaal bij de moskee kwam de beveiliging op ons af… om selfies te maken.’ Het was voor Van der Aar een van de persoonlijke lessen van deze reis: laat je niet leiden door vooroordelen. ‘We zijn overal zulke aardige mensen tegen gekomen en zo vaak geholpen.’
 

Verspillen

We zijn met zijn allen verantwoordelijk voor de aarde, daarvan zijn Van der Aar en Kechouh overtuigd. De islam helpt hen hier invulling aan te geven. Ze leggen uit dat de overleveringen en het leven van de profeet veel aanwijzingen geven over hoe om te gaan met de aarde en de natuur. ‘Wist je dat de profeet maar twee keer in de maand vlees at? Hij waarschuwde dat teveel vlees eten verslavend is en slecht voor mensen en natuur.’

Ook zijn er verzen over reinheid en het tegengaan van verspilling. Kechouh: ‘Er staat: als je de wassing verricht, verspil dan geen water, zelfs niet als het bij een rivier is. Dus ook al is het een spirituele daad, en je bent bij een rivier, dan nóg mag je niet verspillen.’ Ergens anders staat: ‘Eet en drink, maar verspil niet, want God houdt niet van verspillers.’ 
 

Opruimactie

Tijdens hun reis brengen ze deze houding op allerlei manieren in de praktijk. Zo houden ze in Griekenland een inzamelingsactie en brengen levensmiddelen naar vluchtelingen. In Macedonië geven ze hondenkoekjes aan de uitgehongerde beesten langs de weg. Op de Egyptische televisie vertellen ze hoe ze hun eigen water koken en in een thermosflesje meenemen, om geen plastic flesjes te hoeven kopen. Vanuit Mekka sturen ze hun afgeknipte haar – verplicht onderdeel van de bedevaart – naar stichting Haarwensen.

In Mekka starten ze een opruimactie op de Jabal Al Nour (zie de foto links), de heilige berg waar de profeet zijn eerste openbaring kreeg. Kechouh: ‘Ik schat dat daar wel duizenden vuilniszakken aan plastic liggen. Veel mensen voelen zich machteloos door die zeeën van plastic.’ Maar juist omdat moslims van over de hele wereld hier komen, ieder met hun eigen cultuur, is dit een goede plek om bewustzijn te creëren, vinden de jongens.

Ze zetten hun fietsen onder aan de berg met bordjes over reinheid en schoonheid in de islam en beginnen vuilniszakken te vullen. Een paar dagen later doen er al meer mensen mee. Ook betrekken ze de winkeliers en taxichauffeurs bij hun actie en maken posters in verschillende talen om op te hangen in de lokale winkels (zie foto hieronder). Van der Aar: ‘Er is een mentaliteitsverandering nodig.’ Kechouh: ‘Sommige mensen gooiden voor mijn neus wat op de grond, terwijl ik aan het opruimen was.’
 

Verandering

Tijdens hun reis hebben ze veel mensen geïnspireerd en bij hun acties betrokken. Wat zijn hun lessen over het activeren van mensen? Kechouh: ‘Het helpt om vanuit positieve gedachten en een positieve houding te spreken: jij kan een verschil maken. Dat is niet vervelend, je leven krijgt juist meer betekenis. Met aandacht leven maakt het mooier.’

Ook heeft het meerwaarde om het onderwerp als moslim via de geloofsgemeenschap aan te snijden, zegt Kechouh. ‘Dan spreek je mensen aan op hun identiteit, of in ieder geval één van hun identiteiten. En als je verbinding wilt aangaan is het belangrijk zo veel mogelijk aan te sluiten bij iemands belevingswereld en identiteit.’

Van der Aar benadrukt hoe belangrijk het is om vooral zelf te doen waar je voor staat. ‘Het goede voorbeeld geven en er gewoon zijn. Alleen al door met die fiets in Mekka te zijn en bij de berg te staan, trokken we veel aandacht. En als je echt verschil wilt maken, moet je vaker terugkomen met de fiets. Maar misschien hebben we nu wat zaadjes geplant.’ 

Tekst: Irene de Pous | Foto's: Mohammed Kechouh & Rudy van der Aar