Een training in dienstbaar leiderschap, gebaseerd op Dag Hammarskjöld’s boek ‘Merkstenen’

Terwijl voetballiefhebbend Nederland zich in oranje tooide en zich voor de televisie schaarde om de groepswedstrijd tegen Japan te volgen, verzamelden zich op zaterdagochtend 19 juni een tiental deelnemers in de Tuin van Kapitein Rommel in Castricum. Op deze onbekende, maar prachtige locatie, verdiepten zij zich onder leiding van Monica Bouman (zie kader) een dag in het gedachtegoed van Dag Hammarskjöld.

Dag Hammarskjöld, bekend als VN secretaris-generaal van 1953 tot 1961, werd in 1905 geboren in Jönköping (Zweden). Zijn vaders’ kant was een familie van bestuurders en het idee om volgens je idealen te leven stond centraal. Het was dan ook zijn vader die het belang van dienstbaarheid meegaf. Zijn moeder, die uit een familie van kunstenaars en denkers kwam, gaf Dag Hammarskjöld maatschappelijk engagement mee. Hierin nam het geloof een belangrijke plaats in. Het waren deze twee kanten die Dag Hammarskjöld in zijn leven verbond: de spiritualiteit met de ethiek. Deze verbinding is het meest zichtbaar in zijn geestelijk dagboek Merkstenen. Dit dagboek waarin Dag Hammarskjöld van 1920 tot aan zijn dood in 1961 zijn innerlijke dialoog laat spreken is zijn queeste naar rijpheid. Het zoeken naar innerlijke vrijheid waarbij telkens weer evenwicht gevonden moet worden, de spiritualiteit en mystieke ervaringen spelen in zijn teksten een belangrijke rol.

In de fragmenten uit Merkstenen die we deze dag doornamen, stond het thema “Ja zeggen tegen het leven” centraal. De volgende passage uit Merkstenen gaf daartoe in de uitnodiging van deze training al de aftrap:

“Je durft ja te zeggen – en ervaart een zin.
Je herhaalt je jawoord – en alles krijgt zin.
Als alles zin heeft, hoe kun je dan iets anders leven dan een ja.”

Gedurende de dag namen we met elkaar een aantal teksten uit Merkstenen door. Na een algemene analyse was er ruimte om de persoonlijke betekenis voor een ieder uit de fragmenten te halen. Vervolgens werden we uitgenodigd om onze persoonlijke beleving te delen in kleine groepjes. Gesprekken, in groepen en plenair om de tafel, waren vaak van openhartige en diepgaande persoonlijke aard.

Het werd dan ook ten volle onderschreven door alle deelnemers, toen er aan het einde van de dag een dankwoord werd uitgesproken voor de rijkdom aan gedachtes, zowel aangereikt door Dag Hammarskjöld als ook door de deelnemers, in een sfeer van openheid en vertrouwen.

Monica Bouman (op de middelste stoel op de groepsfoto) is auteur van het boek Dag Hammarskjöld, Citizen of the World. In 2001 is zij aan de Radbouduniversiteit Nijmegen gepromoveerd op een proefschrift over de ethiek en spiritualiteit van VN secretaris-generaal Dag Hammarskjöld. Ze geeft cursussen en lezingen over onderwerpen als dienstbaar leiderschap en integriteit, identiteit en burgerschap, en good governance. Voor de Denktankgroep van Initiatives of Change leidde zij dit voorjaar vijf bijeenkomsten over de spiritualiteit van Dag Hammar-skjöld.

Dit artikel verscheen ook in Ander Nieuws september / oktober 2010