Jaarlijks gooien Nederlanders gemiddeld 41 kilo eetbaar voedsel weg, dat is 700 miljoen kilo eetbaar voedsel bij elkaar. Daarom organiseerde Initiatives of Change een actie om voedselverspilling tegen te gaan. Want iedereen kan daar aan meehelpen. Laura Reijnders verzamelde alvast een aantal handige tips en adviezen.

Op 16 oktober is het Wereldvoedseldag. Deze dag is in 1979 in het leven geroepen om de oprichting van de Wereldvoedselorganisatie (FAO) te gedenken. Het is een internationale dag waarop voedsel centraal staat en er wereldwijd aandacht voor voedselzekerheid in de wereld wordt gevraagd.

Vanuit Initiatives of Change (IofC) vragen we elk jaar aandacht voor Wereldvoedseldag. Dit jaar heeft IofC gekozen om stil te staan bij voedselverspilling. De FAO constateert in haar meest recente rapportage dat het aantal mensen dat ondervoed is, is gestegen naar 815 miljoen. Dat is 16300 keer een gevuld Amsterdam Arena. Aan de andere kant meldt de FAO dat een derde van het voedsel bedoeld voor mensen op aarde wordt verspild. Kortom: tijd voor actie!

Verspilling en armoede in Nederland

De FAO publiceert de cijfers van de hele wereld, maar hoe zit het dichtbij huis? In Nederland wordt 38% van het eetbaar voedsel door de consument verspild. Volgens het meest recente rapport van Milieu Centraal en het Voedingscentrum gooit een inwoner van Nederland gemiddeld 41 kilo eetbaar vast voedsel weg. Dit is onder andere brood, melk, soep, groente, fruit en pasta. Met het huidige aantal inwoners van Nederland betekent dat meer dan 700 miljoen kilo eetbaar voedsel in 1 jaar. Uitgedrukt in geld komt dit op ongeveer 145 euro per persoon per jaar. Cijfers om even te laten bezinken en stil van te worden.

Aan de andere kant van de medaille laten de cijfers zien dat er veel mensen een beroep doen op de voedselbanken in Nederland (zie infographic rechts). In 2016 kregen 30.5000 huishoudens in Nederland voedselhulp. In totaal hadden de voedselbanken 80.000 klanten waarvan 38% jonger is dan 18 jaar. Als we concreet kijken naar een stad bijvoorbeeld Den Haag, zien we dat de Voedselbank Haaglanden 3989 mensen bedient waarvan 43% onder de 18 jaar is. Een belangrijke noot is dat het Voedselbanken geen eten kopen maar voedseloverschotten inzamelen. Ze richten zich primair op de overschotten bij de bedrijven en supermarkten.

Houdbaarheidsdatum een grote boosdoener van verspilling

Journalist Teun van de Keuken maakte in mei twee rapportages waar hij ingaat op de vraag waarom we massaal voedsel weggooien en waarom de strijd tegen verspilling faalt. Volgens Van de Keuken is de grote boosdoener de houdbaarheidsdatum. Er bestaan namelijk twee aanduidingen:

• Tenminste houdbaar tot (THT) is een kwaliteitsgarantie voor houdbare producten. Een THT-datum staat op voedingsmiddelen die niet snel bederven. Na deze datum kan de kwaliteit, zoals smaak, geur of kleur van het product, achteruit gaan. Je kunt het vaak nog wel zonder gevaar eten.
• Te gebruiken tot (TGT) staat op voedingsmiddelen die je maar kort kunt bewaren, zoals vlees, vis, voorgesneden groenten, koelverse maaltijden of verse vruchtensappen. Deze datum is de laatste dag waarop je het product nog veilig kunt gebruiken. Na deze datum kunnen er namelijk ziekteverwekkers, zoals bacteriën gaan groeien.

Bekijk hieronder een fragment uit één van de rapportage van Van de Keuken over het onderzoek naar de houdbaarheidsdatum op producten. 

Zoals je hierboven ziet bevestigt het onderzoek van de Wageningen Universiteit het vermoeden van journalist Van de Keuken. Uit het onderzoek blijkt: ‘Consumenten gooien houdbare producten als koffie en thee, vis in blik, stroop, rijst, en sappen uit pak vaak onnodig snel weg. Ze zijn bang om ziek te worden van producten die misschien niet meer goed zijn. Veel mensen kennen het verschil niet tussen THT en TGT en nemen daarom het zekere voor het onzekere.’ Verder blijkt dat wanneer de THT-datum wordt vervangen door ‘lang houdbaar’ er 31 procent minder voedsel wordt weggegooid. De schatting is dat het wegnemen van misverstanden over de interpretatie van houdbaarheidsdata de voedselverspilling jaarlijks met gemiddeld 14 kilo per persoon zou doen afnemen. Let dus goed op wat er op de verpakking staat en weet dat producten met de THT-datum nog geconsumeerd kunnen worden. Oftewel: hier is  een kans om mensen bewust te maken en voedselverspilling te verminderen.

Draag je steentje bij

De actie rondom Wereldvoedseldag die IofC dit jaar organiseerde was de FoodBattle Wereldvoedseldag. Met behulp van de online tool foodbattle.nl van  voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal hebben we mensen uitgedaagd om vanaf 16  oktober 16 dagen alle voedselverspilling bij te houden in een online dagboek. Zo krijg je inzicht in waar voor jou de kansen liggen om minder te verspillen. De actie werd ondersteund door restaurant Instock en stichting Conscious Kitchen.

Via het verspreiden van posters, flyers, social media berichten en aanwezigheid op meerdere events door IofC en de partners zijn mensen benaderd om deel te nemen. De actie heeft op deze manier velen bereikt, maar helaas schreven slechts een handvol mensen zich in om de uitdaging van de FoodBattle aan te gaan. Heb je de actie gemist en wil je alsnog iets doen?

Hier zijn tips en adviezen om inspiratie op te doen:

1. Kijk goed naar de datum op de producten. Producten met een THT-datum kunnen vaak nog lang na de datum worden geconsumeerd. Kijk voor meer informatie op de website van het Voedingscentrum.
2. Kijk op de website van Milieu Centraal voor tips over het slim bewaren van voedsel en tips om voedselverspilling te voorkomen.
3. In Nederland en internationaal zijn er voedselactivisten die aan dumpster diving doen. Wil je hier meer over weten, lees dan de blog op de website van de Groene Meisjes of het artikel in De Groen Amsterdammer.

Achtergrond Wereldvoedseldag bij IofC

Vanuit Initiatives of Change vragen we elk jaar aandacht voor Wereldvoedseldag. In 2015 hebben we experts bij elkaar gebracht en mensen geïnformeerd over hormoon verstorende stoffen. Vorig jaar stond in het teken van de morele dilemma’s rondom voedselzekerheid en –veiligheid en hebben we meegeholpen aan de lancering van de documentaire ‘Silent Land: the fight for fair food’.