Het zal weinigen zijn ontgaan, dat op 16 april 2005 er een bijzondere honderdste verjaardag plaats vond. Het eeuwfeest van Frits Philips werd in de lichtstad Eindhoven op daverende wijze gevierd, maar ook elders in het land konden mensen van dit heugelijk feit kennis nemen via artikelen in de landelijke bladen en berichtgeving in de journaals.

Eindhoven heette voor één dag Frits Philipsstad. Er reed, en deze opsomming is lang niet volledig, een Frits Philipsbus, er waren tentoonstellingen en optredens, er was een Frits Philips markt, er waren speciale gebakjes 'Fritske' geheten en idem T-shirts, je kon betalen met een Fritske, de herdenkingsmunt, er was een herdenkingsconcert, er was feest in de hele stad en ook in een grote tent op zijn landgoed de Wielewaal (zie foto). De plaatselijke media pakten enorm uit. Het Eindhovens Dagblad kwam met een speciale bijlage van 40 pagina's over Frits Philips, aangekondigd op de voorpagina van de krant met over de hele breedte: Proficiat meneer Frits. Ook de weekkrant Groot Eindhoven kwam met een speciale editie. Boeken werden voor de gelegenheid uitgebracht, onder andere een jubileumboek getiteld 'Frits Philips 100', samengesteld door Guus Bekooy.

Uit alle artikelen blijkt hoe geliefd hij in de 'Philipsstad' is. Trouw eindigt het artikel over de 'populairste Philips' met: 'Eindhoven ligt nog steeds aan zijn voeten'. En de Volkskrant schrijft: 'Eindhoven zou hem het liefst heilig verklaren'. Het zijn vooral, zo wordt overal gememoreerd, zijn aanstekelijk gevoel voor humor, het feit dat hij 'gewoon' gebleven is en met iedereen kan omgaan en zijn grote sociale betrokkenheid die hem tot de lieveling van Eindhoven gemaakt hebben. En niet te vergeten natuurlijk zijn groot enthousiasme voor zijn voetbalclub PSV, op welks tribune hij een vaste plaats heeft. Om het in de woorden van burgemeester Sakkers te zeggen (Volkskrant): 'Meneer Frits is een begrip, een icoon van Eindhoven. Een bijzonder mens, sociaal bewogen en scherpzinnig.'

In een aantal publicaties wordt ingegaan op de relatie van Frits en Sylvia Philips met Morele Herbewapening, nu Initiatives of Change. In augustus 1934 kwam het echtpaar Philips in aanraking met deze beweging die toen nog Oxfordgroep heette. De ideeën, die in de woorden van de Haagsche Courant gericht zijn op vernieuwing van mens en samenleving, spraken hen zeer aan en hebben een blijvend effect op hun leven en dat van hun gezin gehad. Trouw tekent uit de mond van de 100-jarige de volgende samenvatting van deze ideeën op: 'wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet.' En de Telegraaf citeert Frits Philips junior: 'Bij ons ging niemand met ruzie naar bed. Was er iets dan praatte je het uit en als hij of mijn moeder fout zaten, dan waren ze ook altijd groot genoeg hun excuses aan te bieden.' Jarenlang werden Morele Herbewapening en Philips in één adem genoemd. Voor beide was dit soms vervelend. Morele Herbewapening wilde niet de naam hebben dat er groot geld achter zat en het bedrijf wilde niet vereenzelvigd worden met de beweging. Het klopte ook niet. De activiteiten voor Morele Herbewapening deed Frits Philips altijd op persoonlijke titel en nooit als directielid van de NV Philips. En Morele Herbewapening werd gefinancierd met vele grote en kleine giften, onder andere, maar volstrekt niet uitsluitend, van het echtpaar Philips. Zijn activiteiten voor MH en zijn werk voor het bedrijf hield Frits Philips strikt gescheiden. Maar zijn persoonlijke levenshouding heeft uiteraard wel effect gehad op zijn werk. En als je alles leest wat er rond zijn honderdste verjaardag geschreven werd, kun je alleen maar concluderen dat het effect positief was.

Tijdens de oorlogsjaren had Frits Philips de leiding over het bedrijf. De laatste tijd is er erkenning gekomen voor de manier waarop hij zijn positie toen gebruikt heeft om vele joden te redden. Bovendien heeft het bedrijf de gedwongen samenwerking met de bezetter zo veel mogelijk getracht te saboteren.

Toen Frits Philips 80 was had hij het idee dat er iets gedaan moest worden aan de slechte verhouding tussen Europa en de VS aan de ene kant en Japan aan de andere kant. Dit leidde tot de oprichting van de Caux Round Table, een gespreksforum voor topindustriëlen. Frits Philips kan als voorbeeld dienen voor managers en topindustriëlen: sociaal bewogen en niet uit op zelfverrijking. Zijn waarde ontleent hij niet aan zijn vermogen, maar aan zijn menszijn.

Hennie de Pous-de Jonge

Uit: Ander Nieuws, mei/juni 2005